In mijn nieuwsgierigheid  betreffende de beeldtaal in de tijd van Jeroen Bosch stuitte ik op informatie betreffende een boek, getiteld “Het Tondalus’ Visioen”. Ik ging er even voor zitten en na wat Googlen  belande  ik in een legende over een ridder, Tondalus  geheten, die in een toestand van schijndood een visioen had waarin hij door een engel gewezen wordt op de gevolgen van zijn wereldse leven. De engel leidt hem rond in de hel en laat hem aanschouwen wat de gevolgen zijn van de misdaden die op aarde gepleegd worden.

De Ierse ridder Tondalus leefde een rijk en werelds leven. Hij vertrouwde volledig op zijn kracht en zijn geld en dacht maar liever niet te veel na over zijn zieleheil. Op een dag, tijdens de maaltijd, viel hij voor dood neer. De priesters stonden al klaar om hem te begraven toen Tondalus na drie dagen zijn ogen weer opende. Hij was alleen maar schijndood geweest. Zijn ziel was van zijn lichaam gescheiden en door een engel door de hel en de hemel rondgeleid.

In de hel worden de mensen op passende wijze bestraft voor de zonden die ze op aarde hebben begaan. Ook Tondalus was niet zonder zonde, en dat zou hij tot zijn schande merken. Tondalus moet lijden, maar uiteindelijk bereikt hij samen met zijn begeleider de bodem van de hel. Vandaar begint langzaam de opgang naar de hemel, een sprookjesachtige wereld waar alleen maar gelukkige zielen zijn. Alles is gemaakt van goud en edelstenen. De negen engelenkoren juichen voor God. Nadat hij dit heeft mogen aanschouwen, keert Tondalus terug naar zijn lichaam. Hij zal voortaan een beter leven leiden en anderen bekeren en oproepen niet meer te zondigen.

Het wordt de lezer duidelijk gemaakt dat Tondalus een zware zondaar was, maar zich niet schuldig had gemaakt aan het plegen van doodzonden. De pijnen zijn ingedeeld in ‘categorieën’ en in iedere categorie ontvangen de zielen de rechtvaardige straf voor de door hun begane zonden.

De tien pijnen zijn voor de navolgende misdaden:

1.   Fraticidia: De “manslachtigen”, de vader-, moeder- of broedermoordenaars

2.   Proditoria: De verraders

3.   Superbia: De hovaardigen

4.   Invidia: De gierigen en de vrekken

5.   Averitia: De dieven en rovers

6.   Frustinus: De onkuisen

7.   Vaniloquidoria: De leugenaars

8.   Luxuria: De onkuisheid van het vlees

9.   Sacrilegus: De ongelovigen

10. Fraudulatia: De straf voor verbroken beloftes